Saatlerimiz bize saatin kaç olduğunu söyler ama zamanın ne olduğunu söyleyemez. Zaman son derece derin ve gizemli bir kavramdır. Bakalım uzak gelecekte de zaman algımız nasıl olacak, zamanın göreceliğini etkili bir şekilde hissedebilecek miyiz ? Zaman gösterecek.
Birçok insan, zamanın son derece basit, sabit ve düz işlediğini, zamanın her yerde ve her şartta herkes için aynı olduğunu düşünür. Bilindiği gibi zamanın sabit olduğu, evrenin her yerinde aynı işlediği fikri modern fiziğin kurucusu Isaac Newton tarafından ortaya atılmıştı.
Fakat 20.yüzyıla damgasını vurmuş tarihin en büyük bilim insanlarından biri Albert Einstein bu durumun böyle olmadığını, zamanın kişiye, harekete ve bulunduğu yere göre değişebileceği fikrini ortaya attı. Bu görüş Newton anlayışını yerle bir etti ve yeni bir zaman anlayışı ortaya çıktı.
Max Tegmark, Einstein’ın ortaya attığı bu görüş hakkında “Einstein bize herkesin kendi zamanının olabileceği, zamanın kişiye özel bir hızla akabildiği çok daha zengin bir resim çizdi” der.
Peki, zaman nasıl oluyor da farklı işliyor? Zamanın geçişini hangi durumlar etkiliyor?
Bunu etkileyen birkaç faktör olsa da biz hareket üzerinde duracağız. Einstein, hareketle zaman arasında çok temel bir ilişki olduğunu keşfetti. 100 km hızla kuzey yönüne giden bir araç düşünün. Bu aracın tüm hareketi kuzey yönüne doğrudur. Bu araç kuzeybatı yönüne yine aynı hızla saparsa kuzey yönüne olan hareketi azalmış olur. Bunun sebebi kuzeye doğru olan hareketin bir kısmının batıya doğru kaymış olmasıdır. İşte Einstein, zaman ve uzayın buna benzer bir ilişkisi olduğunu söylüyordu.
Einstein, hareket etmediğimiz zaman, yani günlük hayatımızın bir anında sabit ve hareketsiz kaldığımızda aslında tüm hareketimizin zamanda olduğunu söyler. Harekete geçtiğimizde ise uzaydaki hareketimizin zamanımızı yavaşlat
maya başlayacağını söyler. Basit bir örnekle şöyle anlatalım:
maya başlayacağını söyler. Basit bir örnekle şöyle anlatalım:
Basketbol maçını tribünde sabit şekilde izleyen bir izleyiciyle sahada koşan oyuncu için aslında zaman aynı şekilde akmaz. Çünkü sahada koşan oyuncunun hareketi kendi zamanını yavaşlatacaktır. Bu size çılgınca bir fikir gibi gelebilir ama gerçeğin ta kendisidir.
Peki, biz neden günlük hayatta aktif olduğumuz halde, spor yaptığımızda, hatta en hızlı araçlarla seyahat ettiğimizde hareketlerimizin zaman üzerindeki etkisini hissetmiyoruz ? Bunun cevabı; dünyadaki yavaş hareketlerin zaman üzerindeki etkisinin algılayamadığımız kadar ufak olması.
Ama bu gerçek defalarca test edildi. 1971 yılında bir jet uçağına bir atom saati yerleştirildi. Uçak gökyüzünde uzun bir süre hareketinden sonra uçaktaki atom saati ile yerdeki saat karşılaştırıldı. Aradaki fark saniyenin birkaç milyarda biri kadar olsa da Einstein’ın fikri için önemli bir kanıt oldu. Yani hareketimiz kesinlikle zamanımızı etkiliyordu.
Şimdi bu etkiyi arttırmak için hareketimizi hızlandıralım. Einstein, ışık hızında hareket eden bir trende olduğunu hayal etmişti. Böyle bir trende etrafında hareket eden her şeyi duruyormuş gibi görecekti. Çünkü ışık hızındaki hareketimiz zaman algımızı çok ciddi şekilde etkileyecektir. Yani zaman bizim için durma noktasına yaklaşacaktır. Bu durumda bize dışarıdan bakan biri bizi çok daha yavaş hareket ediyor, çok daha yavaş yaşlanıyor gibi görecektir.
Ayrıca böyle bir durumda zamanda yolculuk senaryoları da ortaya çıkmaktadır. Eğer ışık hızına yakın bir hızla 1 veya 2 saatlik bir yolculuğa çıkarsak, bizim için zaman yavaşlayacağı için geri döndüğümüzde dünyada uzun yıllar geçmiş olacak ve kendimizi gelecekte bulmuş olacağız.
Saatlerimiz bize saatin kaç olduğunu söyler ama zamanın ne olduğunu söyleyemez. Zaman son derece derin ve gizemli bir kavramdır. Bakalım uzak gelecekte de zaman algımız nasıl olacak, zamanın göreceliğini etkili bir şekilde hissedebilecek miyiz ? Zaman gösterecek.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder